अयोध्या, ८ माघ । अयोध्याको राम मन्दिरको गर्भगृहमा प्राण प्रतिष्ठा हुने रामललाको मुर्ति पाँच बर्ष उमेर झल्काउने रहेको छ ।
जुन ५१ इन्च अग्लो मूर्ति हुनेछ र कालो रंगको हुनेछ । श्रीराम पाँच वर्षको बालकको रूपमा कमलमा विराजमान हुनेछन्। कमल फूलसहितको मूर्तिको उचाइ ८ फिट हुनेछ ।
तर, अब यहाँ स्वाभाविक प्रश्न उठ्छ कि ५ वर्ष उमेर झल्किने रामलल्लाको मुर्ति किन स्थापना गरिँदैछ ? योभन्दा ठुलो उमेर झल्किने श्रीरामको मुर्ति किन बनाइएन र यसको उचाइ ५१ इन्च मात्र किन राखियो ? अब यसबारेमा हामी बताउने छौं ।
खासमा राम मन्दिरमा रामको बाल्यकालको मूर्ति स्थापना भइरहेको छ र यसको उमेर ५ वर्षको रामलालाको हो। यो समयको रामको मुर्ति यही उमेरमा देखाएर किन स्थापना गरिँदैछ भन्ने कौतुहलता हुने स्वभाविकै हो । हिन्दू धर्ममा बाल्यकाललाई सामान्यतया ५ वर्षको उमेरसम्म मानिन्छ । यसपछि बच्चालाई समझदार मानिन्छ।
५ वर्षको बच्चालाई के मानिन्छ
चाणक्य र अन्य विद्वानहरूले स्पष्ट रूपमा भनेका छन् कि पाँच वर्षको उमेरसम्म बच्चाको हरेक गल्ती माफ हुन्छ किनभने उनीहरू निर्दोष हुन्छन्। त्यो उमेरसम्म उसलाई पढाउने काम मात्रै गरिन्छ । चाणक्य नीतिमा यी बालबालिकाको निर्दोषता र बौद्धिकताको बारेमा यसरी चर्चा गरिएको छ।
पांच वर्ष लौं लालिये, दस सौं ताड़न देइ। सुतहीं सोलह बरस में, मित्र सरसि गनि लेइ।।
महाकाल लोकका महन्त प्रणव पुरी भन्छन्, ‘हाम्रा शास्त्रहरूमा पनि पाँच वर्षको उमेरसम्म भगवान र परमात्माको बाल्यकालको मनोरञ्जन बढी भएको पाइन्छ । पाँच वर्षको उमेरमा रामको मूर्ति स्थापना गर्ने सम्बन्धमा काकभुशुण्डीका श्लोकहरू एकदमै समयसापेक्ष र सही देखिन्छन्।
तब तब अवधपुरी मैं जाऊं। बालचरित बिलोकि हरषाऊं॥
जन्म महोत्सव देखउं जाई। बरष पांच तहं रहउं लोभाई॥
तात्पर्य यो हो कि म अयोध्यापुरी जान्छु। छोराछोरीको खेल देखेर खुसी लाग्छ। म त्यहाँ गएर जन्मोत्सव हेर्छु र भगवानको शिशुलीलाको लोभमा ५ वर्षसम्म त्यहाँ बस्छु।
ककभुषुण्डीले उनको बालरूप र अन्य कुराका बारेमा धेरै भनेका छन् । त्यसपछि उनले रामलल्लाको बालस्वरूप बाहिर ल्याएका छन । जसका कारण उनको बाल्यकालको मूर्ति अयोध्याको राम मन्दिरमा स्थापना गर्नु उपयुक्त हुने उल्लेख गरिएको छ ।
इष्टदेव मम बालक रामा। सोभा बपुष कोटि सत कामा॥
निज प्रभु बदन निहारि निहारी। लोचन सुफल करउं उरगारी॥
अर्थात् बालकको रुपमा श्री रामचन्द्रजी मेरा प्रिय देवता हुनुहुन्छ, जसको शरीरमा करोडौं कामदेवहरूको सौन्दर्य छ। ओह, श्री गरुड, प्रभुको मुहार देखेर म मेरो नेत्र सफल बनाउँछु।
काकभुशुण्डी को थिए ?
अब हामी तपाईलाई काकभुशुण्डीको बारेमा बताउने छौं, जसलाई भुशुण्डी पनि भनिन्छ। उनलाई राम भक्तको रूपमा चित्रण गरिएको छ, जसले गरुडलाई कागको रूपमा रामायणको कथा सुनाउँछन्। चिरन्जीवी मानिन्छन् । यो पृथ्वीमा अझै जीवित छ भन्ने विश्वास गरिन्छ।
काकभुशुण्डी मूलतः अयोध्याको शूद्र वर्गका सदस्य थिए। एक पटक शिव क्रोधित भए र उनलाई सर्प बन्ने श्राप दिए । पछि बिन्ती गरेपछि शिवले सजाय घटाए र धेरै जन्म पछी काकभुशुण्डी भएर ब्राह्मण भएर जन्मिने बताइदिए । पछि उनी रामको भक्त बन्छन तर पछि फेरि श्रापले काग बनेका थिए ।
रामको बाल्यकालको लिला
भनिन्छ, कभुशुण्डीले रामलाई बालरूपमा अयोध्यामा निरन्तर देखे र यसबारे धेरै कुरा भने । यद्यपि भगवान रामले आफ्नो जीवनमा धेरै कम चमत्कारी कार्यहरू देखाएका छन् । हो, बाल्यकालमा एक पटक उनले पनि माता कौशल्यालाई आफ्नो मुखभित्रको ब्रह्माण्ड देखाएका थिए। यसपछि उनको दोस्रो असाधारण कर्म सीता स्वयंवरमा शिवको धनुष तोड्नु थियो। अन्यथा, उहाँ आफ्नो जीवन भर एक मानवको रूपमा मात्रै रहे ।
मूर्ति ५१ इन्च मात्र अग्लाे किन ?
अब हामी तपाईलाई बताउँछौं कि यो मूर्ति ठ्याक्कै ५१ इन्च अग्लो किन छ। भारतमा अहिलेको युगमा ५ वर्षको बच्चाको उचाइ ४३ देखि ४५ इन्च मानिने भए पनि जुन युगमा रामको जन्म भएको थियो, त्यतिबेला सर्वसाधारणको औसत उचाइ निकै बढी थियो । त्यसैले ५१ को शुभ अंकलाई हेर्दा उनको उचाइ ५१ मानिन्थ्यो।
कालो ढुङ्गाको नै मुर्ति किन बनाइयो ?
यो मूर्ति किन कालो ढुङ्गाबाट बनेको हो भन्ने अर्को प्रश्न हुन सक्छ। वास्तवमा रामलालाको मूर्ति शालिग्राम ढुङ्गाबाट बनेको हो, जसबाट हिन्दू धर्मका देवीदेवताको मूर्ति बनाइन्छ। यो एक पवित्र पत्थर मानिन्छ। शालिग्राम कालो रंगको चिल्लो, अंडाकार ढुङ्गा हो। धार्मिक ग्रन्थका अनुसार शालिग्राम भगवान विष्णुको मूर्ति स्वरूप हो । यो एक प्रकारको जीवाश्मा पत्थर हो। शालिग्राम सामान्यतया पवित्र नदीको तल वा किनारबाट संकलन गरिन्छ।
७४ वर्षअघि कति ठूलो मूर्ति राखिएको थियो
७४ वर्षअघि बाबरी संरचनामा रामलल्लाको मूर्ति राख्दा ९ इन्च अग्लो र अष्टधातुको बनाइएको थियो । यो सन् १९४९ को कुरा हो, जब भत्काइएको बाबरी मस्जिदमा पहिलो पटक रामलालाको मूर्ति देखा परेको थियो जानकार बताउँछन् ।
करिब ५ सय वर्षको संर्घष पछि भारतको अयोध्यामा भगवान रामको जन्म भुमि भारतको अयोध्यामा भव्य राम मन्दिरको निर्माण गरिएको छ ।
अयोध्यामा बालरुपी रामको प्रतिमाको पुजापाठ गरेर प्राण प्रतिष्ठा गरिदै छ भने भगवान रामको ससुराली अर्थात जनकपुरमा उल्लासको वातावरण रहेको छ ।
अयोध्यामा भगवान राम आफनो जन्म स्थानमा निर्माण गरिएको मन्दिरमा प्रवेश गर्दै छन, जसको उल्लास सारा सनातनीहरुलाई हुनु स्वभाविक नै रहेको छ । जनकपुर सीताको जन्म भुमि र भगवान रामको सुराली भएको कारणले जनकपुरको मठमन्दिरहरुलाई समेत भव्य रुपमा सजाइएको छ । जनकपुरको चौक चौकहरुमा ध्वजा फहराइएको छ भने समाजिक संजालमा जय श्रीरामले छाएको छ । अहिले चौक चौकमा राम मन्दिरकै चर्चा रहेको छ ।
जानकी मन्दिरका महन्थ राम तपेश्वर दास र सहायक महन्थ राम रोशन दासलाई अयोध्याको प्राण प्रतिष्ठामा सहभागिताको लागि आमन्त्रण गरिएपछि उहाहरु अयोध्या पुगेका छन भने स्थानिय युवाहरुको सहभागितामा जानकी मन्दिरलाई भव्य रुपमा सजाइएको छ । हिजो दिउसो नगर क्षेत्रमा हिन्दु संगठनका युवाहरुको सहयोगमा शोभा यात्रा समेत प्रदर्शन गरिएको थियो ।
जनकपुरधाम उप महानगरपालिकाले आज नगर क्षेत्र भित्र होटल र पसलहरुमा मासुजन्य पदार्थ र मदिरा बिक्री तथा सेवनमा रोक लगाएको छ । भारतमा भईरहेको प्राण प्रतिष्ठाको कारणले अहिले सारा हन्दुमा उत्साहको अवस्था रहेको छ जसले जनकपुरधाम मदिराजन्य कारोवारमा रोक लगाइएको जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकाका मेयर मनोजकुमार साहले जनाकारी दिए ।
उनले जनकपुर भगवानको ससुराली भएको कारणले गर्दा समेत यहाको सर्वसधारणमा मन्दिर निर्माण र प्राण प्रतिष्ठालाई लिएर उत्साहको अवस्था छ । साझ जनकपुरवासीलाई दिपावली मनाउनको लागि आब्हानसमेत नगरपालिका र उद्योग वाणिज्य संघले गरेको छ । जनकपुर उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष जितेन्द्र महासेठले साँझ व्यापारी र स्थानियवासीहरुलाई आ आफनो घरमा दिपावली मनाउनको लागि आग्रह गरिएको बताए ।
जानकी मन्दिरमा विभिन्न हिन्दु संगठनहरुले सवा लाख दियो वाल्ने छ । यसको लागि आवश्यक दियो र तेलको प्रबन्ध स्थानियवासीहरुको सहयोगमा गरिएको छ ।
जनकपुर नगर क्षेत्रलाई गेरुवा रंगको झण्डाले नगर सजाइएको छ भने हिजो राति देखि नै रंगिचंगी बत्तिले नगर क्षेत्रलाई झकी झकाउ पारिएको छ । राजा जनकको दरवार मानिएको जानकी मन्दिरलाई बहुरंगी बत्तीले सजाइएको छ । यस अघि जनकपुरवाट दैनिक खाद्यन्न सहित सुनचांदी सहित सौगात समेत अयोध्याय पठाइएको थियो ।
त्यसैगरी, मन्दिर निर्माणको लागि आवश्यक विभिन्न खालको मुर्ति निर्माणको लागि काली गण्डकीबाट शालिग्रामका शिला समेत अयोध्या पठाइएको थियो ।
१५औँ शताब्दीमा, मुगल सम्राट बाबरले राम जन्मभूमिमाथि बाबरी मस्जिद निर्माण गरेका थिए हिन्दुपक्षधरहरु बताउँछन् ।
हिन्दु धर्मावलम्बीको अनुसार सो मस्जिदको निर्माण एउटा हिन्दु मन्दिरलाई खण्डित गरेर गरिएको थियो । हिन्दुहरुले यो स्थान भगवान श्रीरामको जन्मभुमि रहेको भन्दै त्यहाँबाट मस्जीदलाई हटाउनु पर्ने माँग गर्दै आएको थियो भने मुस्लिमहरुले त्यो मस्जिद रहेको भन्दै विवाद हुदै आएको थियो । सन् १८५० को दशकमा यो विवादले हिंसात्मक रूप लिएको थियो ।
त्यसपछि मस्जिदको ठाउमा मन्दिर निर्माण हुनु पर्छ भन्दै हिन्दुपक्षहर संघ संठनहरुले आन्दोलन गर्दै आएका थिए । विवादको हिंसक रूप सन् १९९२ डिसेम्बरमा उग्र रूप लिएको थियो जब बाबरी मस्जिद विध्वंस गरिएको थियो । विभिन्न मुद्दा मामिला र कानूनी विवाद र समाधानको बाटो खोजिएको थियो, जस्तै अयोध्या अध्यादेश, १९९३ जसअनुसार निश्चित क्षेत्रलाई अधिग्रहण गर्ने मार्ग दिइएको थियो । सन् २०१९ मा अयोध्या विवादमाथि सर्वोच्च अदालतले विवादित भूमिमा सरकारद्वारा एउटा ट्रस्ट गठन गरी मन्दिर निर्माण कार्य गराउन आदेश दिएको थियो ।
अन्त्यमा सर्वोच्च अदालतले नोभेम्बर २०१९ मा एक ऐतिहासिक फैसला सुनाउँदै अयोध्यामा विवादित भूमिमा मन्दिर बनाइनेछ भन्ने आदेश दियो।
साथमा अदालतले केन्द्र सरकारलाई नयाँ मस्जिदको निर्माण गर्न सुन्नी वक्फ बोर्डको पाँच एकडको वैकल्पिक जमिन उपलब्ध गराउनू भन्ने निर्देशन पनि दियो।
गठित ट्रस्ट श्री राम जन्मभूमि तीर्थक्षेत्र थियो । सन् २०२० फेब्रअरी ५ मा मोदी मन्त्रिमण्डलले मन्दिर निर्माणको एउटा योजना स्वीकार गरेको भारतीय संसदमा घोषणा गरेको थियो । सो योजना अनुसार मन्दिर निर्माण भई मन्दिरमा भगवानको प्राण प्रतिष्ठा हुन लागेको छ ।
